İŞKUR PROGRAM VE TEŞVİKLERİ

Çalışma ve iş Kurumu’nun Aktif İşgücü yönetmeliğinde istihdamın korunmasına ve artırılmasına, işsizlerin mesleki niteliklerinin geliştirilmesine, işsizliğin azaltılmasına ve özel politika gerektiren grupların işgücü piyasasına kazandırılmasına yardımcı olmak üzere Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen aktif işgücü hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

05 Eylül 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Orta Vade Planda sürekli uygulanmak üzere İŞKUR proje ve programlarına yer verildiğini ve bunlarında çoğunlukla 2025 yılı ilk ve ikinci çeyreğinde hayata geçirileceğini görüyoruz. Sosyal Güvenlik açısından baktığımızda İŞKUR proje ve programları ağırlıklı olarak kısa vadeli risklere karşı önlem almaktadır. Çalışanların Sosyal güvenlikleri açısından uzun vade sigorta kollarına tabi çalışmayı içermediği için uzun vadeli bir sosyal güvenlik riskine doğrudan faydası bulunmamaktadır.

Ancak bazen kalifiye eleman sıkıntısı yaşayan ancak finansal kaynak nedeni ile gerekli elemanı istihdam edemeyen işverenler için bu teşvikler can suyu olabilmektedir. İşletmelerin ekonomik zorluk çektiği dönemlerde geçiş sürecinde işverenin işgücü maliyetini hafifletip, işçiyi ise merdiven altı diyebileceğimiz kayıtdışılıktan ve kısa vadeli risklerden koruduğu da bir gerçektir.

İŞKUR, faaliyet sektörüne göre Aktif işgücü projesi özel sektör işverenlerine istihdama teşvik kapsamında, Mesleki eğitim programları, İşbaşı eğitim programları, NİYEP (Nitelikli İş gücü Yetiştireme) KİPAP (Kadın İstihdamı İçin Pozitif Ayrımcılık gibi projeler uygulanmaya devam etmektedir. Orta Vade Programa baktığımızda 2025 ve önümüzdeki yıllarda mesleki eğitim ile İşe uyum programlarına ağırlık verileceği görülüyor. İŞKUR programlarından mezun olan işçileri çalıştırmaya devam eden işverenlere teşviklerin genişletileceğini söyleyebiliriz. Ayrıca Engelli ve eski hükümlü personel çalıştırmakla yükümlü olduğu halde çalıştırmayan işverenlere yönelik kontrol ve denetimlerin başladığını İŞKUR il müdürlüklerine giden talimatlardan biliyoruz.

İşkur’un Teşviklerini 4 başlık altında toplayabiliriz. Bunlardan 3’ü doğrudan Çalışma ve İş Kurumları tarafından yürütülür. Uzun Vade sigorta Kollarına etkisi olan ve finansmanı işsizlik sigortasından karşılanan SGK eli ile yürütülen istihdama teşvikler var.

SGK eli ile yürütülen İşsizlik fonundan karşılanan teşvikler
Aktif iş gücü Piyasası hizmetleri
Pasif iş gücü piyasası hizmetleri
İşgücü Enformasyon Hizmetler

Olmak üzer dört başlık altında toplanabilir. Bu yazımızda uygulamada özel sektör işverenlerince en çok tercih edilen İŞKUR programlarını tanımlayacağız ve uygulamada en çok karşılaşılan sorunlara değineceğiz.

SGK eli ile yürütülen ve İşsizlik fonundan karşılanan teşvikler

Sosyal güvenlik Kurumu’nun yürüttüğü İŞKUR teşvikleri hem finansal açıdan hem de uzun vade sigorta kolları açısından önemli avantajlar barındırıyor. Kuşkusuz SGK teşviklerinin her biri ayrı makaleler konusudur. Ancak önemli hususların altını çizebiliriz. Örneğin SGK teşviklerinin en önemli koşullarından biri olan “borçsuzluk” kuralı engelli istihdamı teşvikinde uygulanmamaktadır. Burada önemli olan çalıştıracağınız Engelli çalışanın İŞKUR sisteminde kayıtlı olması gerekiyor. Bir diğer teşvik olan 6111 sayılı teşvikte ise mesleki diploma veya kurs sertifikası olan çalışanlar için yaş sınırı olmaksızın teşvikten yararlanabilmeleridir. Ancak burada da bir işçi 2011 yılından beri hak kazanılan süre kadar yararlanabiliyor.

Aktif iş gücü Piyasası hizmetlerinden İEP

Aktif iş gücü Piyasası hizmetleri kalem altında en çok tercih edilen program, kısa adı İEP olan İşbaşı Eğitim Programıdır. Yazımızın sonunda İŞKUR programları ile ilgili kısa bilgilendirme tablomuzda genel katılım koşulları bulunmaktadır. Ancak İEP ile ilgili çok önemli detayları altını çizmekte fayda var.

İş kolunuz ile ilgili “Türk Meslekler sözlüğünde nitelik gerektiren işler” grubunda olmalısınız. Birkaç örnek verir isek, Satış temsilcisi, reyon görevlisi, kasiyer, perakende satış elemanı (tezgâhtar),perakende satış elemanı (gıda), market elemanı gibi toptan ve perakende ticaret sektörüne yönelik meslekler ile çağrı karşılama personeli, çağrı merkezi elemanı, çağrı merkezi müşteri temsilcisi, çağrı merkezi müşteri temsilcisi (banka), çağrı merkezi takım lideri, çağrı merkezi yöneticisi gibi çağrı merkezi faaliyetlerine yönelik mesleklerde program düzenlenebilmektedir
Amaç mesleki deneyim kazandırmak dolayısı ile, İşbaşı eğitim programının uygulanacağı işyerinde aynı veya yakın meslekte çalışanı bulunmayan işyerleri ile program düzenlenemez. O meslekten işi öğretebilecek “meslek koduna sahip” çalışan/çalışanlar bulunmalıdır. İşverenin kendisi aynı veya yakın meslekte sigortalı olarak değerlendirilmeyecek ve program sorumlusu olarak belirlenemez
Kısa çalışma ve ücret garanti fonu uygulamasından yararlanan işyerleri, işbaşı eğitim programından yararlanamaz.
Kontroller, aynı vergi numarası bazında ülke düzeyinde yer alan tüm işyerleri üzerinden yapılır. İEP kapsamında çalıştırılacak kişi veya kişiler son1 yıl içinde İEP’ten yararlanacak işverenin çalışanı olamaz
İşbaşı eğitim programlarının mesai saatleri içerisinde yapılması esastır. Sadece il müdürlüğü tarafından uygun görülen ve il istihdam ve mesleki eğitim kurulu tarafından mesai saatleri dışında veya resmi tatillerde yapılmasına onay verilen işbaşı eğitim programları mesai saatleri dışında yapılabilecektir. İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulunun (İİMEK) onayı alınmaksızın mesai saatleri dışında işbaşı eğitim programı düzenlenemez.
İşbaşı eğitim program süresi, günlük en az beş en fazla sekiz saat olmak üzere, haftalık kırk beş saatten ve altı günden, toplamda ise iki yüz kırk fiili günden fazla olamaz. İşbaşı eğitim program süreleri hiç bir koşulda izleyen yılın Haziran ayının otuzunu geçmemek üzere;

Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden sayılan mesleklerde	• en fazla iki yüz kırk fiili gündür.
Geleceğin mesleklerinde	• en fazla 11 takvim ayı ve en fazla 234 fiili gün,
Diğer sektörlerde ve mesleklerde	• en fazla 5 takvim ayı ve en fazla 78 fiili gün,
Bilişim ve imalat sektörlerinde ve belirlenen mesleklerde	• en fazla 8 takvim ayı ve en fazla 156 fiili gün,

Tehlikeli mesleklerde program açılacak ise ve katılımcı belge veya yeterli eğitim düzeyine sahip değil ise MEB veya üniversite tarafından onaylanan eğitim modülünün en az alt sınırı esas alınarak sektöre göre program süresi belirlenir
Tebliğ edilen mesleklerde açılacak programlarda Mesleki Yeterlilik Belgesi olmayan kişiler çalıştırılamaz.
MYK Belge Zorunluluğu Olan Mesleklerde Program Açılması halinde belgesi olmayan katılımcı için Program Bitimine Kadar Mesleki Yeterlilik Kurumu’nun yetkilendirdiği kuruluşlardan Katılımcıya Belge Temin Edilecekse Programa Dahil Edilebilir.
Genel Müdürlük tarafından sektör, meslek veya işyeri bazında sınırlandırma yapılması durumunda bu sınırlandırmaya uyularak işbaşı eğitim programı düzenlenebilecektir
Bilişim ve imalat sektörlerinde ve Genel Müdürlük tarafından belirlenen mesleklerde program düzenlenecek olması halinde kontenjana esas sigortalı sayısının belirlenmesinde sadece bu sektörlere ilişkin faaliyet kodu ile faaliyette bulunulan işyerlerinden bildirilen toplam prim gün sayısı esas alınarak hesaplama yapılacaktır
İşverenlerin program kapsamında kullanabileceği maksimum kontenjan, işverene ait vergi numarası altında ve programın düzenleneceği ilde yer alan işyerleri için programın başlangıç ayından önceki on iki aylık dönem içerisinde yer almak koşuluyla son altı aya veya altı aylık döneme ilişkin olarak SGK’ya verilen sigortalı sayısını gösterir belgede yer alan toplam prim gün sayısının yüz seksene bölünerek elde edilen sayının yüzde 30’u üzerinden hesaplanacaktır. Ayrıca kontenjana esas sigortalı sayısı belirlenirken programın başlama tarihinden önceki on iki aylık dönem içerisindeki son altı aya/döneme ilişkin prim bildirimi yapılmayan veya sıfır gün prim bildirimi yapılan aylar da hesaplamaya dahil edilecek ve prim bildirimi yapılmayan ay sıfır gün prim bildirimi yapılmış sayılacaktır.

TEŞVİK ADI	İEP (İŞBAŞI Eğitim PROGRAMI)	Mesleki Eğitim Kursu (MEK)	İşgücü Piyasasına Geçişin Desteklenmesi Projesi (İSDEP 2) (AB FRIT 2)	KİPAP
AÇIKLAMA	İşbaşı eğitim programı, işverenlere maliyete katlanmadan nitelikli personel kazandırma amacıyla yapılmaktadır. 3 ay süren bu kurs boyunca işçinin asgari ücret oranında maaşı ve genel sağlık sigortası işkur tarafından ödenmektedir	İşverenlerinin nitelikli eleman ihtiyacını herhangi Mesleki Eğitim Kursu (MEK) bir maliyete katlanmadan istihdam edebilecek kapasiteye gelebilmesi için düzenlenen kurslardır.	Geçici Koruma Sağlanan Suriyeliler (GK) ile Uluslararası Koruma Statü sahibi yabancılar (UK) ve Türk vatandaşlarının kendine yetebilirliğinin artırılarak işgücü piyasasına erişimlerinin desteklenmesi amacıyla Uygulamalı Eğitim Programları
YARARLANABİLECEK İŞYERLERİ	1. En az 5 sigortalı çalışana sahip olunmalıdır. 2.Başvurulan meslekte İEP sorumlusu olarak işi öğretecek kişi SGK’li çalışan olmalıdır. 3. Aynı ilde ve aynı vergi numarası altında bulunan çalışan sayısının en fazla %30′ u kadar katılımcı talep edilebilir	En az 5 sigortalı çalışana sahip olunması gerekmektedir.	1.En az 2 çalışanı olan ve İŞKUR’a kayıtlı firma olmalıdır 2. Program sorumlusu aynı meslekte çalışıyor olmalıdır. 3. programın tamamlandığı aydaki sigortalı sayısının başladığı aydaki sigortalı sayısından düşük olmaması şartı aranacaktır.
YARARLANABİLECEK KİŞİLER	1.İşkur’a kayıtlı işsiz olmak 2. Emekli olmamak 3.Son 1 ayda işsiz olmak 4. son 1 yılda işverenin çalışanı olmamak 5.işverenin 1. Ve 2. Derece akrabazı olmamak 6.15 yaşını tamamlamış olmak		1. İşkur’a kayıtlı işsiz olmak 2. 18-40 yaş aralığında olmak 3. İşverenin 1. ve 2. derece akrabası olmamak 4. UEP düzenlenecek işverene ait vergi numarası altında yer alan işyerlerinde sigortalı olmamak 5. UEP başlama tarihi öncesi son bir ayda SGK ödemesi yapılmamış olmalıdır.
DESTEK SÜRESİ	Günlük en az 5, en fazla 8 saat olmak üzere haftalık 45 saat ve 6 günü geçmeyecek şekilde 3 ay sürmektedir.	Mesleki eğitim kursları; günlük en az beş en fazla sekiz saat ve haftada altı günü geçmemek üzere en az otuz en fazla kırk beş saat düzenlenmektedir. Mesleki eğitim kurslarının toplam süresi yüz altmış fiili günü geçememektedir.	1.Günlük en az 5, en fazla 8 saat olmak üzere haftalık 45 saatten ve 6 günden fazla olamaz. 2.Programın toplam süresi 3 aydan fazla olamaz.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR	1.İşveren İEP devam ederken ve bitişinde başlangıçtaki SGK çalışanı sayısı (gün sayısı) ndan az olmamalıdır 2. İEP’e başlayıp ¼ lük süre sonunda mezun olan kursiyerlerden %70’ini 30 gün içinde işe almak ve 9 ay kadar süreyle aynı meslekte istihdam etmelidir. 3. şverenin verdiği taahhüdün yerine getirilmemesi durumunda kursiyere yapılan ödemeler faizi ile işverenden tahsil edilir ve firma 24 ay İEP’ten yararlanamaz. 4. Nitelik gerektirmeyen mesleklerde İşbaşı Eğitim Programı düzenlenemez.	İşveren, kursiyerlerin en az %70’ini 120 günden az olmamak üzere program süresinin en az üç katı kadar süreyle istihdam etmelidir.	1.UEP’in filli toplam süresinin 1/10’undan fazla devamsızlık olması halinde katılımcının UEP’le ilişiği kesilecektir. 2.prg.uygulamasından faydalanan işverenin fiili çalışan sigortalı sayısının en fazla %30’ u kadar katılımcı talebinde bulunabilecektir. 3. . Katılımcı profili %50 GKSS %50 Türk vatandaşlarından oluşacaktır. 4. Proje kapsamında GKSS’ lere pozitif ayrım yapmak adına bu %50’lik oran aşılabilir ancak hiçbir şekilde Türk vatandaşlarında bu oran aşılmayacaktır.
KAZANIM	. Program boyunca işçinin asgari ücret kadar maaş+genel sağlık sigortası bedeli İşkur tarafından ödenmektedir. Kurs bitimi istihdam sözü yerine getirildiğinde +9 ay “İlave İstihdam Teşviğinden” de faydanılabilir.	Mesleki eğitim kurslarına katılan kursiyerlere, kurslara fiilen katıldıkları günlerde ulaşım, beslenme gibi zaruri ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri cep harçlıkları, genel sağlık sigorta primleri ve iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primleri İŞKUR tarafından karşılanmaktadır.	Katılımcıların 3 ay süreyle; günlük zaruri gider ödemesi, Genel sağlık sigortası ve iş kazası sigorta primi İŞKUR tarafından yatırılacaktır.